W ostatnim artykule opowiadałam o tym, w jaki sposób przygotować się do rozpoczęcia roku szkolnego. Jeśli jeszcze go nie czytałaś_eś, zapraszam Cię do lektury. Jednym z punktów, który tam wymieniłam, było przygotowanie sobie pierwszych lekcji. Uważam, że pierwsze dni w szkole we wrześniu powinny być poświęcone przede wszystkim na integrację. To czas, kiedy uczniowie mogą spotkać się ponownie po wakacjach, cieszyć się swoim towarzystwem, a także uczyć się siebie na nowo, ponieważ po dwóch miesiącach wakacji wracają często zupełnie odmienieni, dojrzalsi, z nowymi zainteresowaniami i nowymi troskami. Część uczniów spotyka się wówczas po raz pierwszy w życiu i także warto dać im czas na poznanie się. To początkowy okres to także czas, kiedy uczniowie poznają swoich nauczycieli, a nauczyciele uczniów. Jeśli od razu ruszymy pełna parą z realizacją zagadnień z podstawy programowej, stracimy szansę na to, żeby budować naszą relację z uczniami od początku na czymś więcej niż tylko treściach edukacyjnych.
Głęboko jednak wierzę w to, że nie powinno się proponować uczniom wyłącznie gier integracyjnych. Jeden dzień zabaw jest fajny dla uczniów, drugi może być również interesujący, ale jeśli na wszystkich lekcjach uczniowie poświęcaliby czas tylko na to, szybko znudzą im się te atrakcyjne aktywności. Dlatego też sądzę, że należy zaplanować na początek takie zadania, które jednocześnie pozwolą uczniom się socjalizować, dadzą nauczycielowi szansę na to, by ich poznać oraz wprowadzą uczniów powoli w zagadnienia przedmiotowe. Zadania mają różny stopień trudności, ale można je swobodnie wykorzystać zarówno w szkole podstawowej, jak i w liceum. Zadania można dostosować do wieku poprzez wyznaczenie na ich wykonanie krótszego lub dłuższego czasu czy przygotowanie większej lub mniejszej ilości materiałów pomocniczych. Mam dla Ciebie 4 propozycje takich ćwiczeń. Jeśli uznasz je za ciekawe i pomocne, zostaw pod tym artykułem sygnał, że Ci się podobało i prześlij tekst dalej swoim nauczycielskim znajomym.
Gra RPG
Gry RPG (role-playing games) są świetnym sposobem na integrację i uruchomienie wyobraźni uczniów. Wymyśl motyw przewodni, który będzie odpowiedni dla grupy wiekowej, z którą pracujesz. Może to być wyprawa piratów po skarb, kosmiczna ekspedycja, na której uczniowie odkryją nową planetę albo wymyślenie sposobu na przetrwanie w trakcie apokalipsy zombie. Podziel uczniów na grupy, które będą współpracować i/lub ze sobą rywalizować. W trakcie ekspedycji kosmicznej może to być na przykład grupa astronautów, grupa naukowców nadzorujących wyprawę z Ziemi oraz grupa kosmitów mieszkających na planecie, na którą trafią astronauci. Stwórz kilka kluczowych postaci, nazwij je i przyporządkuj im funkcje, na przykład kapitan statku, królowa planety, astrofizyk. Jeśli pracujesz z dużą klasą, przygotuj także karty postaci, które nie zostaną nazwane, na przykład kosmita I, II, III. Dzięki temu uczniowie będą mieli większą dowolność w czasie wymyślania swoich postaci, a Ty poświęcisz na przygotowanie gry mniej czasu. Napisz instrukcję, w której zawrzesz kluczowe informacje o świecie przedstawionym oraz kilka wydarzeń, które skomplikują grę i do którego każda z grup będzie się musiała jakoś odnieść, opowiadając dalszy ciąg swojej historii, takich jak awaria jednego z silników statku kosmicznego czy bunt przeciwko królowej. I… bawcie się.
Gra RPG pomoże Twoim uczniom się zintegrować i rozwijać kreatywność. W czasie gry będą także ćwiczyć umiejętności związane z budowaniem narracji, opowiadaniem historii, logicznym myśleniem czy rozwiązywaniem problemów.
Tobie natomiast gra da sporo informacji o uczniach. Możesz zaobserwować, jakie role uczniowie przyjmują w grupie, jak dzielą się zadaniami, jak ze sobą współpracują oraz jak radzą sobie z opowiadaniem historii, co później będzie istotne w trakcie nauki pisania.
Łamacze lodów
Łamacze lodów to gry karciane z pytaniami, na które uczniowie odpowiadają w trakcie lekcji. Możesz kupić gotowe zestawy z pytaniami lub przygotować własną talię kart. Są dostępne także zestawy z pytaniami dla dzieci. Ja jednak wolę używać tych uniwersalnych, ponieważ wersje dla dzieci zawierają bardzo proste pytania, natomiast te dla dorosłych pozwalają rozpocząć głębszą rozmowę na temat potrzeb i wartości uczniów.
Uczniowie mogą odpowiadać na pytania w mniejszych grupach albo na forum klasy. Możesz także poprosić ich o udzielenie odpowiedzi pisemnie, dzięki temu nie tylko lepiej ich poznasz, lecz także zobaczysz, jak radzą sobie z pisaniem.
Jeśli podzielisz uczniów na grupy, możesz każdej z grup dać jedną kartę - w ten sposób wszyscy uczniowie z grupy muszą odpowiedzieć na to samo pytanie. Po każdej rundzie mogą napisać krótkie grupowe podsumowanie, które przekażą Ci pod koniec lekcji.
Własna postać
Pisanie własnych historii to mój ulubiony sposób na rozpoczynanie roku szkolnego z uczniami. Najpierw proszę moich uczniów o to, by wymyślili własną postać. Rozdaję im karty pracy, na których dostają wskazówki do tego, jak się zabrać do stworzenia postaci lub ustalamy wspólnie w klasie, jakie elementy powinni uwzględnić, gdy będą ją opisywać.
Młodszych uczniów proszę najpierw o narysowanie postaci, starszym daję dowolność - mogą rysować, ale nie muszą, jeśli nie chcą. Następnie proszę ich o opisanie bohatera lub bohaterki zgodnie z wcześniej ustalonymi kryteriami. Ostatnim etapem zadania jest napisanie historii z udziałem tej postaci.
W trakcie roku szkolnego, zwłaszcza w starszych klasach, narzucamy uczniom tematy wypracowań, ponieważ wymaga tego od nas proces przygotowywania ich do egzaminów. Początek roku szkolnego można wykorzystać do tego, by dać im większą dowolność. Uczniowie lubią wymyślać własne historie, jeśli tylko damy im wolną rękę, puszczą wodzę fantazji. Warto pielęgnować w nich kreatywność i zachęcać ich do tego, by rozwijali swoją wyobraźnię, ponieważ ta jest kluczowa w procesie uczenia się. Jeśli Twoim uczniom spodoba się to zadanie, możecie cyklicznie, na przykład raz w miesiącu, wracać do tych opowieści i pisać ich kontynuację. Jeśli pracujesz z nową grupą i chcesz zachęcić uczniów do pisania, możesz stworzyć także własną opowieść, którą przeczytasz uczniom na początku. Dasz im wówczas przykład wykonania zadania oraz pozwolisz im lepiej poznać ciebie.
To zadanie da Ci bardzo dużo informacji o kompetencjach Twoich uczniów i pozwoli Ci lepiej wyznaczyć cele na kolejny rok szkolny.
Labirynt celów
Kolejne zadanie nazwałam roboczo labiryntem celów, ale dla mnie jest to przede wszystkim narzędzie kreatywnego pisania. Rozwieś w klasie sznurki, w taki sposób, by tworzyły sieć. Wybierz konwencję, w zgodzie z którą chcesz pracować, na przykład konwencja fantasy, science fiction czy konwencja kryminalna. Następnie zapisz kilka przykładowych wydarzeń, które mogłyby pojawić się w historii zgodnej z tą konwencją. Na przykład w ramach konwencji fantasy mogłyby się pojawić następujące wydarzenia:
Zaginięcie księżniczki.
Uwięzienie elfów w jaskini.
Zaginięcie magicznego klejnotu.
Na początku lekcji poproś uczniów, by dopisali kilka wydarzeń i również rozwieś je na sznurkach.
Te wydarzenia to punkty, do których uczniowie będą prowadzić swoje historie. Każdy z uczniów powinien otrzymać małe kartki, na których będzie dopisywał kolejne fragmenty swojej historii. Poproś uczniów, by oznaczyli swoje kartki tak, by było wiadomo, w jakiej kolejności czytać historie. Na przykład uczeń może oznaczać swoje kartki żółtymi gwiazdkami, w których będzie zapisywać kolejne numery kartek. Uczniowie mogą także pracować nad tym zadaniem w parach lub w trzyosobowych grupach.
Poproś uczniów, by wybrali sobie jedno wydarzenie, z tych rozwieszonych już na sznurku, które rozpocznie ich historię. Uczniowie powinni napisać wstęp do swojej opowieści, który doprowadzi ich do tego wydarzenia. Gdy to zrobią, zawieszają swoje kartki na sznurkach, po czym szukają kolejnego wydarzenia, do którego prowadzą swoją historię i powtarzają cały proces. W czasie lekcji zróbcie kilka takich rund, by uczniowie mogli opowiedzieć dłuższy fragment historii. Rundy nie powinny być zbyt długie, tak by nie doprowadzić do sytuacji, że połowa uczniów już dawno skończyła i się nudzi. Rundy mogą trwać między 5 a 10 minut. Warto pracować nad tym zadaniem, kiedy masz blok dwóch lekcji z rzędu. Wówczas na koniec zyskujesz także czas na to, by pozwolić uczniom przejść się po sali i przeczytać opowieści kolegów i koleżanek.
Każde z tych zadań może być zadaniem na jedną lekcję, ale możesz także bardziej rozciągnąć je w czasie. Poświęć na nie dwa dni, trzy, a może nawet cały tydzień. To nie będzie stracony czas, ponieważ każde z tych zadań pozwala ćwiczyć kompetencje związane z językiem polskim. Ten czas zaprocentuje później w trakcie roku szkolnego i pozwoli Ci zbudować dobre relacje z uczniami. Powodzenia!
PS To ostatnia szansa na załapanie w tym roku kursu w promocji!